Narodowy Uniwersytet „Akademia Ostrogska” jest spadkobiercą pierwszej instytucji szkolnictwa wyższego narodów wschodniosłowiańskich - słowiańsko-grecko-łacińskiej akademii w Ostrogu. Akademia została założona w 1576 roku przez księcia Wasyla Konstantyna Ostrogskiego. Znaczną część środków na rozwój akademii zapewniła jego siostrzenica - księżniczka Halszka Ostrogska. Podstawą działalności Akademii Ostrogskiej, podobnie jak w średniowiecznej Europie, ale dość nietypowo dla ukraińskiego szkolnictwa, była nauka siedmiu sztuk wyzwolonych (gramatyka, retoryka, dialektyka, arytmetyka, geometria, muzyka, astronomia), a także wyższych nauk: filozofii, teologii, medycyny. Studenci Akademii Ostrogskiej uczyli się pięciu języków: staro-cerkiewno-słowiańskiego, polskiego, hebrajskiego, greki i łaciny. Wyjątkowość i oryginalność tej uczelni wynikała z faktu, że była ona pierwszym zakładem naukowym łączącym dwa typy kultur: bizantyjską i zachodnioeuropejską. Z Akademią Ostrogską wiąże się renesans narodu ukraińskiego.
W ostrogskim centrum kulturalnym, obok akademii, powstało również największe w tamtym okresie ukraińskie wydawnictwo – cyrylicka drukarnia Iwana Fedorowa (Fedorowycza). Tu ujrzały światło dzienne grecko-słowiański „Bukwar” - pierwszy ukraiński podręcznik (1578); Nowy Testament (1580); „Книжка събраніє вєщєй нужнейших...” Tymofija Mychajłowycza - pierwszy w historii cyrylickiego drukarstwa indeks starodruków; „Chronologia” (1581) Andrija Rymszy - pierwszy na Ukrainie drukowany utwór poetycki; „Biblia Ostrogska” (1581) - arcydzieło staroukraińskiego drukarstwa, pierwsza pełna Biblia w języku słowiańskim; wybitne polemiczne dzieła „Klucz królestwa niebieskiego”, „Nowy kalendarz rzymski” (1587) Gerasima Smotryckiego, „Apokrisis” Chrystofora Filareta i inne. Uczeń Akademii Ostrogskiej, Melecjusz Smotrycki, napisał pierwszą podstawową „Gramatykę” (1619) języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, którą M. Łomonosow nazwał „,wrotami nauki”.
Działalność wykładowczą w Akademii prowadzili: Damian Naliwajko (brat Seweryna, lidera kozacko-chłopskiego powstania w latach 1593-96), grecki uczony i działacz religijny, absolwent Uniwersytetu Padewskiego Cyryl Lukarys (początkowo rektor Akademii, w późniejszym czasie Patriarcha Aleksandrii, później Patriarcha Konstantynopola); astronom, matematyk, lekarz, absolwent Uniwersytetu w Padwie i Akademii Krakowskiej Jan Latosz; grecki naukowiec i działacz religijny Emanuel Moschopoulos; absolwent Uniwersytetu Padewskiego Nikifor Paraschos Kantakouzinos i inni. Pierwszym rektorem Akademii był Gerasim Smotrycki, wybitny działacz oświaty i kultury, pedagog, pisarz polemiczny i poeta.
Wśród absolwentów akademii są hetman armii zaporoskiej Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny, pierwszy rektor kijowskiej szkoły brackiej Hiob Borecki, archimandryta Ławry Kijowsko-Pieczerskiej Elizeusz Pleteniecki, pisarz Melecjusz Smotrycki, autor słynnej „Palinodiji” Zachariasz Kopysteński, znany działacz kościelny i kulturalny Izaak Boryskowicz i inni.
Akademia Ostrogska przestała istnieć w 1636 roku, jednak owoce jej działań nie zniknęły bez śladu. Typ utworzonej tutaj instytucji szkolnictwa wyższego został przeniesiony do Kijowa, z którego rozprzestrzenił się do Mołdawii i Moskwy.
Dzieje odrodzenia Akademii Ostrogskiej w niepodległej Ukrainie rozpoczęły się od dekretu prezydenckiego z 1994 r. Dzięki kolejnym dekretom Prezydenta Ukrainy rozwój Akademii Ostrogskiej nabrał nowego tempa.
W październiku 2000 r. Akademia Ostrogska uzyskała status uniwersytetu narodowego, a 23 sierpnia 2003 r. ogłoszono dekret Prezydenta Ukrainy, zgodnie z którym znalazła się ona pod patronatem Prezydenta Ukrainy.
Zgodnie z decyzją Gabinetu Ministrów Ukrainy nr 798 z dnia 29 lipca 2009 r. Narodowy Uniwersytet „Akademia Ostrogska” uzyskał status samorządnej (autonomicznej) krajowego instytucji badawczej szkolnictwa wyższego.
Akademia Ostrogska otrzymała 27. nagrodę „Za jakość” Międzynarodowego Klubu Liderów Handlu w Paryżu za aktywny rozwój i wdrażanie europejskich norm edukacji, jest również członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Uniwersytetów. Ministerstwo Edukacji Ukrainy przyznało NUAO dyplom za innowacyjny rozwój edukacji i nowoczesnych technologii pedagogicznych oraz dyplom za organizację pracy badawczej studentów.
Narodowy Uniwersytet „Akademia Ostrogska” jest członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Uniwersytetów od 2010 roku, członkiem Konsorcjum Ukraińskich Uniwersytetów i Uniwersytetu Warszawskiego oraz członkiem Wschodnioeuropejskiej Sieci Uniwersytetów. W 2014 r. Akademia Ostrogska znalazła się w pierwszej dziesiątce rankingu przejrzystości narodowych uniwersytetów (Centrum badań nad społeczeństwem).
Według wyników monitoringu stron internetowych wyższych uczelni ukraińskich, prowadzonych przez ekspertów z Sieci Obywatelskiej OPORA w 2014 roku, oficjalna strona Narodowego Uniwersytetu „Akademia Ostrogska” uzyskała piąte miejsca rankingu (spośród oficjalnych stron internetowych 274 uniwersytetów).
Akademia Ostrogska zajęła trzecie miejsce wśród klasycznych uniwersytetów i szóstą pozycję w rankingu uniwersytetów na Ukrainie pod względem jakości kandydatów.
Akademia Ostrogska była pięciokrotnie wpisana do Księgi Rekordów Ukrainy w kategorii "Wydarzenia masowe".
Uniwersytet jest wymieniony w Księdze Rekordów Guinnessa w kategorii „Najdłuższy maraton poetycki” za prowadzenie nieprzerwanego 456-godzinnego maratonu czytania tomu wierszy „Kobziarz” z okazji 200. rocznicy urodzin Tarasa Szewczenki.
Obecnie Narodowy Uniwersytet „Akademia Ostrogska” to:
- Nowoczesne sale komputerowe
- Najnowsze pracownie audiolingwistyczne
- Wirtualna biblioteka
- Nowoczesne technologie edukacyjne
- System punktów ECTS
- Różnorodne sekcje sportowe
- Centrum kulturalno-artystyczne
- Udział w międzynarodowych programach wymiany
- Możliwość studiowania dwóch specjalności